Chiến thắng vang dội nhất: Trận chiến với chính mình

Từ khi còn nhỏ, chúng ta được lập trình để tin vào một định nghĩa duy nhất của thành công: đó là một cuộc đua hữu hạn mà ta phải về nhất. Xã hội liên tục đo lường giá trị của một con người qua những thước đo bên ngoài: “chúng ta phải chiến thắng người khác, có nhiều vật chất hơn, nhiều quyền lực hơn, nhận được nhiều sự công nhận hơn.” Thành công, trong hệ quy chiếu đó, là sự so sánh, là vị thế ta có được so với người khác.

Đó là một cái bẫy tinh vi, một cuộc rượt đuổi không bao giờ kết thúc. Bởi lẽ, khi ta chiến thắng người này, sẽ luôn có người khác mạnh hơn. Khi ta có nhiều vật chất, sẽ luôn có người giàu có hơn. Khi ta được công nhận, ta lại khao khát sự công nhận ở cấp độ cao hơn. Chúng ta mải miết chạy trong một cuộc đua mà không biết rằng, chiến thắng vinh quang nhất, bền vững nhất, lại không nằm ở vạch đích bên ngoài kia.

Đó chính là “cuộc chiến thắng bản thân.” Đây mới là thành công to lớn và đích thực, một thành công không ai có thể tước đoạt, không bị phai mờ bởi thời gian, và không phụ thuộc vào sự phán xét của bất kỳ ai.

Câu chuyện về người chạy marathon về cuối cùng

Haruki Murakami, nhà văn vĩ đại người Nhật, cũng là một người chạy marathon kỳ cựu. Trong cuốn sách “Tôi Nói Gì Khi Nói Về Chạy Bộ”, ông không bao giờ nói về việc chiến thắng các vận động viên khác. Ông chỉ nói về việc chiến thắng bản thân.

Hãy tưởng tượng một cuộc thi marathon. Hàng chục ngàn người xuất phát. Truyền thông và đám đông chỉ đổ dồn vào 3 người về đầu tiên. Họ là những người “chiến thắng người khác”, nhận được huy chương và “sự công nhận”. Nhưng ở phía sau, hàng giờ đồng hồ sau đó, một người đàn ông trung niên, mồ hôi ướt đẫm, bước chân tập tễnh, cắn răng vượt qua vạch đích ở vị trí thứ 10.000.

Đối với xã hội, anh ta là người thua cuộc. Anh ta không nhận được “quyền lực” hay “vật chất” gì từ cuộc đua này.

Nhưng đối với bản thân anh, đó là một “thành công to lớn”. Anh đã chiến thắng “cái tôi” lười biếng của mình suốt 6 tháng trời để xỏ giày tập luyện mỗi sáng. Anh đã chiến thắng sự nghi ngờ của chính mình khi muốn bỏ cuộc ở cây số thứ 30. Anh đã chiến thắng cơn đau thể xác đang gào thét trong cơ thể. Anh không chiến thắng bất kỳ ai trong 9.999 người chạy trước, nhưng anh đã chiến thắng chính bản thân mình của ngày hôm qua – người chưa bao giờ nghĩ mình có thể chạy 42km.

Ai là người thành công hơn? Người về nhất với áp lực phải bảo vệ danh hiệu, hay người về cuối với niềm an lạc tột độ vì đã vượt qua giới hạn của chính mình?

Chiến thắng bản thân – Cuộc chiến thắng vĩ đại thầm lặng

Xã hội cổ vũ cho những chiến thắng ồn ào. Còn cuộc chiến với bản ngã lại diễn ra trong thầm lặng, mỗi ngày.

Chiến thắng người khác mang lại cho bạn một chiếc cúp. Chiến thắng bản thân mang lại cho bạn khí chất và nội lực.
Chiến thắng người khác là khi bạn ép đối thủ phải khuất phục. Chiến thắng bản thân là khi bạn ép “cái tôi” của mình phải nhún nhường, dám thừa nhận mình sai, dám học hỏi điều mới.
Chiến thắng người khác là khi bạn có “nhiều quyền lực hơn” để kiểm soát người khác. Chiến thắng bản thân là khi bạn có “nhiều quyền lực hơn” để kiểm soát cảm xúc, cơn giận, và sự tham lam của chính mình.

Thành công bên ngoài là phù du. Hôm nay họ tung hô bạn, ngày mai họ có thể lãng quên bạn. Vật chất bạn có được, ngày mai có thể mất đi. Nhưng sự kỷ luật, lòng dũng cảm, sự kiên trì và trí tuệ bạn rèn luyện được từ việc “chiến thắng bản thân” sẽ ở lại với bạn mãi mãi.

Đó là một thành công không cần ai công nhận, bởi tự thân nó đã là một phần thưởng. Khi bạn chiến thắng sự lười biếng để thức dậy sớm, bạn nhận được món quà là sức khỏe và sự minh mẫn. Khi bạn chiến thắng sự sợ hãi để nói lên sự thật, bạn nhận được món quà là sự tự trọng. Khi bạn chiến thắng sự đố kỵ để chúc mừng thành công của người khác, bạn nhận được món quà là sự thanh thản.

Bài thơ Tứ tuyệt sau đây có thể tóm gọn lại tinh thần này:

Đời tranh vinh nhục, hơn người,
Ta tìm thắng “bản ngã lười”.
Hơn thua chỉ thoáng qua thôi,
Thắng mình, trọn kiếp an vui mỉm cười.

Chung quy lại

Thước đo của xã hội đặt chúng ta vào một trò chơi vô tận của sự so sánh. Thước đo của sự tự nhận thức đặt chúng ta vào hành trình tu dưỡng bản thân. Chúng ta không cần phải có nhiều hơn người khác, chúng ta chỉ cần tốt hơn chính mình của ngày hôm qua.

Chiến thắng một kẻ thù bên ngoài mang lại sự tự mãn nhất thời. Chiến thắng kẻ thù bên trong (sự lười biếng, nỗi sợ hãi, cái tôi) mang lại sự bình an vĩnh cửu. Và trong cuộc đời hữu hạn này, còn thành công nào to lớn hơn việc mỗi ngày trôi qua, ta đều sống trong sự bình an?